Лабораторияи физикаи атмосфераи Институти физикаю техникаи ба номи С.У.Умарови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар доираи лоиҳаи АБНА – EVT1705868 RER7011 TC, барои омӯзиши экологияи муҳити зист, ва сифати ҳаво бо назардошти таҳқиқоти аэрозоли андозаашон то 2.5 мкм (РM2.5) дар ҳамкорӣ бо – Маркази байналмилалии Австрия (Вена) ва 16 кишвари Созмони Аврупо аз соли 2013 инҷониб: Маркази миллии тадқиқотҳои илмии “Демокритос” Юнон; Институти физикаи ядроии амалии Донишгоҳи Тирана (Албания); Донишкадаи ҷумҳуриявии гидрометеорологии Босния ва Ҳерсеговина; Институти миллии метеорология ва гидрологияи Академияи илмҳои Булғория, (София); Вазорати муҳити зист, банақшагирии ҷисмонӣ ва сохтмон, Загреб (Хорватия); Институти тадқиқоти тиббӣ ва ҳифзи меҳнати Загреб, (Хорватия); Институти Кипр (Никосия); Институти таҳқиқоти ядроии Маҷористон; Агентии ҳифзи муҳити зисти Вилнюс (Литва); Агентии ҳифзи муҳити зисти (EPA) Вазорати рушди устувор ва сайёҳии Монтенегро; Вазорати муҳити зист ва банақшагирии ҷисмонӣ Македонияи Шимолӣ; Факултети физика ва информатикаи компютерии Донишгоҳи илм ва технологияи Краков, Лаҳистон; Кампуси технологияи ядроии Лиссабон, Португалия; Агентии экологии Ҷумҳурии Молдова; Агентии миллии ҳифзи муҳити зисти Бухарест, Руминия; Институти илмҳои атомии Сербия, Белград; Институти Джозеф Стефан, Любляна, Словения ва Маркази миллии ҳастаи Қазоқистон (ш.Курчатов) идома дорад.

  Тавре нависандаи машҳури қирғиз Чингиз Айтматов ва дигар маъхазҳои таърихӣ зикр мекунанд, меҳани аслии қирғизҳо дар Сибир, соҳилҳои дарёи Енисей – Онасой буда, онҳо бо сабабҳои гуногун аввал ба доманаи кӯҳҳои Олтой ва баъдан ба минтақаҳои ғарбу ҷануб ҳаракат карда, ба ҳудудҳои Қирғизистони кунунӣ расидаанд. Ҳудудҳои кунунии Қазоқистону Қирғизистон ба далолати сарчашмаҳои зиёди таърихӣ меҳани аслии сокоиҳои ориёӣ буда, то асрҳои 10-11 мелодӣ ва баъдҳо низ намояндаҳои онҳо дар ин минтақаҳо сукунат мекардаанд. Ҳудудҳои мазкур дар замони Давлати Сомониён дар тобеияти ин давлат қарор доштанд.

  Ҳамасола санаи 14 апрел дар кишвар Рӯзи илми тоҷик таҷлил мешавад ва вобаста ба ин махсусан дар муассисаҳои илмӣ ва таълими кишвар чорабиниҳои васеи илмӣ ва маърифатӣ баргузор мегарданд. Дар ҷаҳони муосир, ки рушди иқтисодӣ ва нуфузи стратегии кишварҳо маҳз дар асоси натиҷаҳои таҳқиқоти муосири илмӣ бештар вобастаанд, рушди илм ҳаммаънои рушди кишварҳо гаштааст.

  Агарчи  решаҳои хурофот нодонӣ дар баробари ҳаводис ва тарси вуҷудӣ дар баробари онҳо бошад ҳам, вале дар зинаҳои баъдии ташккулёбии инсонҳо шаклгирии ҷомеаи табақотӣ, ба вуҷуд омадани давлат ба ҳайси як ниҳоди асосии идоракунии иҷтимоӣ аз хурофот ва боварҳои хурофӣ суистифода гардидааст. Аксаран дар ҷомеаи табақотӣ нафароне, ки идораи иҷтимоӣ дар дасташон буд, ҳамеша кӯшиш мекарданд, худро дар баробари боқимондаи мардум бартар нишон диҳанд ва ҷиҳати ин ки ин бартарият дар чашми мардум ба тарзи муъҷизаосо ифода ёбад, ниёзе доштаанд, ба мубалиғон ва тафсиргароне, ки вуҷуд, ҳолат, вазъият ва истеъдоди онҳоро фарозаминӣ баён созад.