Вазъияти дар кишварҳои арабӣ бавуҷудомада бозгӯкунандаи он аст, ки қудратҳои ҷаҳонӣ барои тавсеа додани манфиатҳои хеш дину мазҳабро ҳамчун як василаи сиёсӣ истифода намуда, пайравони мазоҳиби исломиро дар мухолифи ҳам қарор медиҳанд. Мусаллам аст, ки дар давоми дусад соли охир ҳамеша қудратҳои сиёсӣ барои тавсеаи манфиатҳои хеш бо истифода аз сиёсикунонии ислом, ихтилофҳои мазҳабию диниро роҳандозӣ карда, даҳҳо ҷараёну равияҳои навини ифротиро дар ин кишварҳо ба вуҷуд оварданд.
  Бояд қайд кард, ки дар муқаррароти динӣ арзишҳо муқаддас ва тағйирнопазиранд. Ҳол он ки ҷомеаи инсонӣ ва табиати инсон ҳамеша дар ҳоли дигаршавӣ ва тағийрот қарор дорад. Аз ҳамин ҷо тазод байни вазъияти воқеии ҷомеа ва меъёрҳои амаликунандаи он ба вуҷуд меояд. Ин тазод, пеш аз ҳама, ба зеҳнияти афроди ҷомеа таъсир мегузорад. Гап сари ин аст, ки таблиғи ҳамешагии арзишу меъёрҳои динӣ, ки ҳамчун ҳақиқати мутлақ ва бебаҳс талаққӣ мешаванд, дар натиҷа афродеро ташаккул медиҳанд, ки онҳо назарияи дигар ё ба истилоҳ, фарҳангу арзишҳои мардумони дигарро қабул надоранд ва ба онҳо бо назари тардид менигаранд. Дар чунин ҷомеаҳо сафи нафароне, ки ифротӣ мешаванд ва дар пайи ифроту тафрит ба терроризм рӯй меоваранд, ниҳоят болост. Ҳамчунин, дар дохили худи ҳамин гуна ҷомеаҳо, ҳар гурӯҳе ё ҳизби сиёсие, ки барои расидан ба ҳадафҳои худ аз меъёрҳои динӣ кор мегирад, худро айни ҳақиқат ҷилва дода, тарафи дигарро маҳкум ва инкор мекунад. 

  Инсон қобилияти офаранда ва эҷодкунанда дорад ва дар қуллаи фатҳ намудааш қарор намегирад. Фатҳи қуллаҳои нави мақсадро ба худ вазифа мегузорад ва баҳри ба даст овардани он мекӯшад. Дар ҳар ҷое, ки инсон фаъолият мебарад, ба он муҳит таъсири худро нарасонида наметавонад. Ҳар қадар техникаву технология тараққӣ кунад таъсир ҳамон қадар ба муҳит зиёд мешавад.   Техникаву технология дар ҳама соҳаҳо, аз он ҷумла дар саноати кӯҳӣ-металлургӣ низ асосан дар асри ХХ равнақ ёфта, хеле пеш рафт. Дар тӯли ҳазорсолаҳои фаъолияташ инсоният ба табиат қариб, ки таъсири чашмрасе нарасонидааст. Аммо дар давоми сад соли охир таъсири инсон ба муҳит то ба ҳадде расид, ки … сатҳи Замин дигаргун шуд. Зиёда аз 90 %-и қитъаи Африқоро то аввали асри ХХ ҷангалзор ташкил мекард. Ҳоло дар ин қитъа қариб 10% ҷангал боқӣ мондааст. Дар сатҳи Замин сӯрохиҳои бузурги сунъӣ – конҳои кушод ба вуҷуд омаданд, ки ҳатто аз кайҳон намудор аст. Корхонаҳои кӯҳӣ маҳсули эҷодиёти инсон мебошанд. Корхонаҳои кӯҳӣ – корхонаҳои азиме, ки Заминро «канда» «мехуранд». «Зиёдатиаш»-ро «мепартоянд». Ба куҷо? Ба Замин!  Дар натиҷа партовгоҳҳои бузург ба вуҷуд меоянд, ки масоҳати хеле калони заминро ишғол мекунанд. Дар расми 1 кони кушоди Эскондида оварда шудааст. Соли 1991 ширкати Minera Escondida Mining Co. ба коркарди кони дуюми худ – кони маъдани мис шурӯъ кард. Танҳо дар худи ҳамин кон зиёда аз 2950 нафар бо ихтисоси худ кору фаъолият мебаранд. Ширкати мазкур асоси иқтисодиёти Чилиро ташкил медиҳад. 

  Дар пешорўйи ҳар соли нав, ки анъанаест бозмонда аз даврони Шўравӣ, бештар ду нигоҳ фарогирандаи зеҳн ва шуури ҳар як инсони андешаманд мебошад. Яке, нигоҳ ба он чи ки гузашт ва дигаре, нигоҳи ояндае, ки моро интизор аст. Баъзан ташвишҳову нигарониҳо аз имрўзу оянда барангезандаи ҳолати навмедии  инсон мешаванд. Ин ҳолат аз он сарчашма мегирад, ки  инсонҳо ба амалишавии барномаҳои тарҳрезишудаи худ бовар надоранд.  Аз нигоҳи равоншиносӣ, ягона ҳолате, ки дар рўҳияву зеҳни инсон ангезаи муҳаббат ва маънои зиндагӣ мебахшад, умед аст. Умеду орзуҳо  сарчашмаҳоеанд, ки ояндаи зеҳни ҳар инсонро пешгўйӣ мекунанд. Яъне, нигариш ба оянда аз умедҳо файзёб шуда, дар масири зиндагӣ моро дар оғўши худ мегирад. Маҳз ҳамин умед буд, ки фарҳанги куҳанбунёди мо дар домони тафаккур ва тахайюли рангини худ ҷашну маросими зиёде парварида, ба ҷаҳониён манзур сохт, ки ҳар яки онҳо умед ба ояндаро дар қалби инсонӣ таҳким мебахшанд. Умед ба ояндаи рўшан ва нармиши иҷтимоӣ дар ҷашни Зоиш (мелоди Меҳр), ки бозгўкунандаи умеду орзуи инсонист, рамзи хайриятхоҳӣ ва шодмонии башар талаққӣ  мешавад. Муҳим он аст, ки  Зоиш аз ҳавзаи фарҳанги бумӣ ба муҳити румӣ-урупойӣ интиқол ёфта, умеду хайрхоҳиро барои насли инсонӣ ба дуриҳои дур бурд ва самараи он умедро дар ҳамкорию ҳамбастагии мардуми сайёра имрўз метавон ба хубӣ мушоҳида кард.  

  Бисёре аз кишварҳои рӯ ба рушди бо даромади кам дар банд гирифтор шудаанд. Дар ин навъ кишварҳо бахши хусусӣ кӯчак ва заиф буда,  бо норасоии кадр, фановарӣ, сармоя, эътимод ва мудирияти дуруст рӯ ба рӯ аст. Истеҳсолкунандагони маҳаллӣ наметавонанд бо гигантҳои ҷаҳонӣ дар бозори озод рақобат кунанд. Дар ҳамин шароит интизор меравад, ки ҳукумат кишварро аз қашшоқӣ раҳо кунад, аммо ҳукумат худ низ бо мушкилоти гуногуне монанди бесамарӣ, фасод, адами истеъдод ва иттилоот, расмиятгароӣ ва фишори сиёсӣ гирифтор аст. Сиёсати нодуруст, иқтисоди бидуни пешрафт ва бесуботии иҷтимоӣ вазъи якдигарро бадтар мекунанд. Кишварҳо, пеш аз он ки ҷаҳиши иқтисодӣ дошта бошанд, бояд аз ин даври ботил (vicious circle) худро берун кунанд. Пурсиш инҷост, ки чӣ тавр метавон барномаҳои дурустро таҳия ва  амалӣ сохт ва  дар ин замина таҷрибаи Осиёи Шарқӣ дар чанд даҳсолаи охир метавонад бархе ишораҳоеро барои кишварҳои деромада, ки то ҳол дар пайраҳаи рушди босуръат қарор нагирифтаанд, ироа кунад.